Od czego się wzięły nazwy państw w Europie?

Jak Europa długa i szeroka, tak różnorodna. I jeśli chodzi o nazwy państw w Europie, a dokładniej ich pochodzenie, to zdanie to świetnie się potwierdza. Podejrzewam jednak, że wybierając się do któregoś z europejskich krajów, w pierwszym momencie szukasz faktów na temat specjałów miejscowej kuchni. Tudzież perełek turystycznych czy relacji złotówki do lokalnej waluty, ale nie tego, dlaczego Hiszpania nazywa się właśnie Hiszpanią. Ale jak się za moment przekonasz, rozgryzanie tych zagwozdek może być wartością dodaną do poznawania tych państw. Paszport przynajmniej na razie zostaw w szufladzie. Wystarczająca będzie wrodzona ciekawość, bo ruszamy w podróż po Europie, by odkryć jej tajemnicze pochodzenie.

Hiszpania - od czego wywodzi się jej nazwa?

Jeśli chodzi o nazwy państw w Europie, to warto zacząć z grubej rury. Czyli od nazwy państwa, której nie rozgryźliby nawet członkowie Mensy – mianowicie od Hiszpanii. Wyobraź sobie, że Hiszpania swą nazwę zawdzięcza Fenicjanom uznawanych za największych żeglarzy Starożytności. A to dlatego, że gdy Ci opływając morza dobili w końcu do brzegów Hiszpanii, to pierwsze co im się rzuciło w oczy, to małe ssaki. Było ich ponoć tak dużo, że wyglądały zza każdego kamienia i skały. Żeglarze kojarzyli je z widzenia u siebie w Afryce, toteż kraj flamenco i kiełbaski chorizo nazwali Hi-szfanim, czyli Wyspą Góralków. Dlaczego wyspą? Bóg jeden fenicki raczy wiedzieć, w każdym razie po czasie coś Hiszpanom w tych góralkach zaczęło nie grać. I niedługo później zmienili nazwę na łacińską, dzięki czemu Wyspa Góralków stała się Ziemią Królików.

nazwy państw w Europie - Hiszpania
Góralek w skałach, czyli to taki widok zainspirował Fenicjan do nadania nazwy Hiszpanii. Fot: Pixabay

Od czego wzięła się nazwa Malta?

Zostajemy w basenie Morza Śródziemnego i zwracamy się ku Malcie. Jej nazwę zawdzięczamy, a jakże, Fenicjanom. Ci widać byli lotni nie tylko w żegludze, ale również w słowotwórstwie. Rozkminiając jakby tu nazwać Maltę, mogliby kombinować coś z królikiem, bo akurat jest on tam jednym z narodowych przysmaków. Ale stało się inaczej, bo ich twórczymi umysłami zawładnęły skojarzenia z nasionami.

I trzeba przyznać, że spoglądając na mapę, to te skojarzenia znajdują całkiem sporo uzasadnienia. I stąd największa wyspa czyli Malta otrzymała nazwę na cześć… ziarna z rodziny pszenicy i żyta. Mniejsza z wysp wchodząca w skład Malty, czyli Gozo ku chwale owsa, a jeszcze mniejsze Comino (Kemmuna) i Filfla (Filfil) kolejno ku czci kminku i czerwonej papryki. Swoją drogą – skąd oni tak dawno wtedy znali czerwoną paprykę? Nie mam bladego pojęcia. Inne źródła podają, że Malta pochodzi od, no jasne że fenickiego słowa, Melite oznaczającego bezpieczne miejsce. Jeżeli więc czyta ten materiał jakiś Fenicjanin, to gorąca prośba, by w komentarzu pod filmem wyjaśnił czy wówczas chodziło o ziarna czy o schronienie 🙂

Dlaczego Włochy, a nie Italia?

Skoro jesteśmy u wybrzeży Włoch, to warto tu na moment zaparkować swoją uwagę. A to dlatego, żeby wyjaśnić sobie dlaczego Włochów nazywamy Włochami, skoro inne państwa skupiają się formach pochodzących od słowa Italia. Dla Niemca Włochy to Italien, dla Anglika Italy, dla Chorwata Italija, dla Hiszpana i Fina Italia, a dla Czecha Italie. A Polacy? Po swojemu, bo w końcu my nie gęsi i swój język mamy. I w ten sposób mieszkaniec Półwyspu Apenińskiego będzie nazywany Włochem, ewentualnie makaroniarzem. Rodowód czerpiemy od zamieszkującego tam wówczas plemienia Wolków, które wtedy wymawiane było jako Wołch lub Wałch. I wymawiając brzmienie tych wyrazów jesteśmy już w stanie wyobrazić sobie podróż, jaką przebyło słowo, aby finalnie przeobrazić się we Włocha. Podróż odbywali również sami Wolkowie, którzy przenieśli się na Wyspy Brytyjskie i dziś nazywamy ich Walijczykami.

Austria - rodowód nazwy

Zjawiskowa przełęcz dzieląca Włochy z Austrią nosi nazwę Przełęczy Brenner. I my teraz wirtualnie tę przełęcz teraz pokonujemy, bo przenosimy się właśnie do Austrii. Pierwsze skojarzenie związane z pochodzeniem nazwy Austrii? Pewnie Australia, ale to nie to. W przypadku tego alpejskiego państwa rodowód nazwy zaskakuje. Mianowicie musimy zaposiłkować się słownikiem starowysokoniemieckiem, gdzie ôstarrîhhi oznacza „Imperium na wschodzie”. Patrząc na mapę, może dziwić że Austria mogła kiedykolwiek być traktowana jako państwo wschodnie. Leży przecież  w zasadzie idealnie w samym środku Europy. Inaczej jednak sytuacja przedstawiała się w IX wieku, kiedy to zajmowała prawy skraj Imperium Franków. To nam na dobrą sprawę pokazuje, gdzie ponad X wieków temu kończyła się świadomość cywilizacji europejskiej. Dziś dla Austriaka Austria w rodzimym języku to Österreich, czyli jak słyszymy – nazwa brzmi bardzo podobnie jak ponad XI wieków temu.

Nazwy państw w Europie - Austria.
Jak widać w IX wieku Austria faktycznie mogła uchodzić za państwo wschodnie. Fot: GFDL, CC BY-SA 3.0 Wikimedia Commons

Niemcy, czyli Ci, z którymi trudno się dogadać

Teraz zajmiemy się wspólnym sąsiadem Austrii i Polski czyli Niemcami. Wyobraź sobie teraz ludy słowiańskie zamieszkujące nasze obecne ziemie gdzieś w X wieku, które spotykają przybysza z jednego z plemion germańskich. Podczas prób nawiązania komunikacji pojawiają się pewnie takie słowa jak Schmetterling czy Entschuldigung. Trudno było takiego przybysza zrozumieć, więc został niechybnie odesłany z kwitkiem i na odchodne nazwany Niemcem czyli człowiekiem niemym, mówiący bełkotliwie, niezrozumiale. Moglibyście pomyśleć “hola hola, no jacyś Polanie przybysza nie zrozumieli i od razu go od Niemca wyzywają?” Ten sam problem miały jednak też inne kraje z naszego słowiańskiego ogródka, dla Czecha państwo niemieckie to dziś „Německo”, dla Słoweńca „Nemčija”, zaś dla Ukraińca Nimeczczyna. Jedynie Rosjanie nazywają Niemcy Germianiją, ale już jej mieszkańców – Niemcami. Widać więc, że nazwy państw w Europie mają wspólne pochodzenie, mimo że powstawały niezależnie.

Nazwy państw w Europie - Ukraina

Jeśli chodzi o nazwy państw w Europie, to na koniec zostawiłem Ukrainę. By jednak zrozumieć pochodzenie jej nazwy wymagana jest odrobina skupienia. Mianowicie mamy dwie niezależne próby rozstrzygnięcia tej zagadki. Pierwsza pochodząca z polskich i z rosyjskich słowników podaje że słowo „ukraina” albo „okraina” oznacza pogranicze – dawniej mówiło się o ukrainach tatarskich, moskiewskich, litewskich czy nawet polskich. A co na to sami Ukraińcy? Mają swoje własne wyjaśnienie. Rdzeniem jest tutaj wyraz „kraj” do którego po dodaniu przedrostka „U” otrzymujemy znaczenie, które należy tłumaczyć jako „swój kraj”, „swoja ziemia”.

To że Europa da się lubić, wiemy nie tylko dzięki programowi telewizyjnemu. A jeżeli Ty we wszystko, co ciekawe wjeżdżasz jak Conrado Moreno w publiczność, to mam dla Ciebie dobrą wiadomość, bo przewertowałem słownik etymologiczny i znalazłem w nim kilka smaczków na temat pochodzenia, moim zdaniem najciekawszych nazw państw spoza Europy.

Dotarcie przez Ciebie na sam spód tekstu, to dobry znak dla mnie, że udało mi się zaciekawić Twoją uwagę. Jeśli masz chęć, to będzie dla mnie niezwykłą przyjemnością, jeśli zaserwujesz mi wirtualną kawę. Z góry dzięki!

Postaw mi kawę na buycoffee.to