Jaki jest Wpływ upału na zdrowie człowieka?

Upały – żar leje się z nieba i wówczas pocąc się najbardziej zdajemy sobie sprawę, w jak dużym stopniu człowiek składa się z wody. Choć sporo przestrzega się przed unikaniem wysokich temperatur, to w sumie niby dlaczego? Jaki jest wpływ upału na zdrowie, gdy jest ewidentnie zbyt gorąco? W jaki sposób organizm broni się przed przegrzaniem? No i gdzie na Ziemi upały osiągają niewyobrażalne wartości. Tu nie ma co przedłużać, tu trzeba to wyjaśnić.

Upały w różnych miejscach świata

Co interesujące, rozumienie upału różni się w różnych miejscach na naszym globie. Podczas gdy w Polsce za upał uznaje się temperaturę przekraczającą 30 stopni Celsjusza przy powierzchni ziemi, w Hiszpanii spokojnie raczą się wtedy sangrią czekając aż temperatura zacznie przekraczać 32,3 stopnie. I to przez co najmniej 3 dni! Holendrzy pomiary skomplikowali sobie trochę bardziej. Tam przez co najmniej 5 dni temperatura musi przekraczać 25 stopni, a dodatkowo przez 3 z tych dni musi być ponad 30 stopni. Inaczej upału nie ma. Takie temperatury spotykane chociażby w Iranie motywują nie tyle do szukania jakiegokolwiek skrawka cienia, a bardziej do zostawiania czapek w domach. W 2005 roku satelita NASA zanotował na irańskiej pustyni Daszt-e Lut temperaturę 70,7 stopni Celsjusza. To pozwala uznać tę pustynię za najgorętsze miejsce na Ziemi. Wpływ upału na zdrowie podczas takiej temperatury nawet trudno sobie wyobrazić.

Ile ludzi umiera wskutek upałów?

Myśląc o kataklizmach przychodzą nam pewnie do głowy w pierwszej kolejności tornada, trzęsienia ziemi czy powodzie. A jednak również ekstremalne temperatury zbierają swoje żniwo. Chociaż to niskie temperatury pochłaniają znacznie więcej ludzkich istnień, to jednak tendencja zaczyna się coraz wyraźniej obracać. Nie chodzi tu tylko o śmierć przez zamarznięcie lub wskutek udaru cieplnego, ale również przez nasilanie się objawów wielu chorób, w tym układu oddechowego czy układu krążenia. Za zdecydowaną większość z nich odpowiadają nadal mrozy, bo mowa tu aż o 4,5mln zgonów w skali roku. Jednakże trend zaczyna się obracać. Od początku bieżącego stulecia liczba ofiar mrozów spadła o 0,51%. podczas gdy liczba ofiar upałów wzrosła o 0,21%, do około 0,5 mln rocznie. Innymi słowy, na razie globalne ocieplenie redukuje nieco ryzyko śmierci z powodu skrajnych temperatur, ale śmiertelne żniwo bez wątpienia będzie rosnąć.

W tym momencie warto odpowiedzieć sobie na pytanie – dlaczego gdy jest gorąco, to mniej się nam chce i po prostu stajemy się bardziej leniwi? Odpowiedź tkwi w tym, że jesteśmy stałocieplni. Temperatura ciała, która jest dla człowieka najbardziej komfortowa to znane 36,6 stopni C. Jednakże w przypadku, gdy temperatura ciała zaczyna się podnosić, to organizm musi coś zrobić, by wrócić do wspomnianej wartości. Nasz organizm po prostu tej nadwyżki temperatury nie potrzebuje i musi się jej pozbyć jak najszybciej. W tym celu uruchamia szereg procesów, które mają przywrócić ciału pożądaną temperaturę. Organizm angażuje swoje siły, zużywa cenne mikroelementy i suma tych czynników powoduje, że stajemy się bardziej osłabieni.

Wpływ upału na zdrowie, a uzupełnianie elektrolitów

Mówiąc o utracie pierwiastków pojawia się słowo klucz – elektrolity. Słyszymy przecież nieraz że w trakcie upałów trzeba pamiętać o uzupełnianiu elektrolitów. Czym zatem one są i jakie funkcje spełniają? Elektrolity to jony soli, znajdujące się w płynach naszego ciała – chociażby w krwi czy osoczu. W trakcie upałów tracimy przede wszystkim sód, potas i magnez. Jako, że sód odpowiada za utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu, to jego utrata powoduje utrudnienia w zatrzymywaniu wody w organizmie. Potas wspomaga utrzymanie ciśnienia krwi na odpowiednim poziomie oraz wspiera pracę serca i mięśni. Natomiast magnez jest kluczowy dla zapewnienia prawidłowej pracy układu nerwowego i mięśniowego.

Tym samym tracąc te pierwiastki sprawiamy, że zarówno ciągle chce nam się pić, intensywniej się pocimy, a nasze serca zaczynają coraz szybciej pracować. Liczba uderzeń serca, zwiększa się nawet o 20x w ciągu minuty, co z kolei przyczynia się do jego zbytniego obciążenia. Idąc dalej, nasze oddechy stają się płytsze, z kolei mięśnie osłabiają się nie mogąc wykonywać pracy na poziomie, do której jesteśmy przyzwyczajeni. Organizm zaczyna czuć, że coś jest nie tak. Nie jest jednak w stanie przewidzieć, że taka sytuacja może się niebawem skończyć (bo nie jest wszak podłączony do prognoz pogody na Google’u). Toteż zaradczo planuje kolejne działania i oszczędza energię, która może mu być potrzebna, gdyby sytuacja się nie unormowała. Ot to znakomita mieszanka, by ciało czuło się osłabione i by nam się nic nie chciało. Upał pochwałą lenistwa!

Po co się pocimy?

Okej, to już wiemy – organizm musi schładzać nasze ciała. Ale jakie w takim razie są jego najlepsze oręża w walce z przegrzaniem? A mianowicie jest nim pot! Chociaż pocimy się cały czas, nawet gdy jest zimno, to jednak podczas upałów pocenie się przybiera na intensywności. Kiedy na zewnątrz mamy minus 10 stopni, nasze ciała, tak czy owak oddają około pół litra potu. My jednak wówczas nie zdajemy sobie z tego sprawy, ponieważ częściowo wsiąka on w nasze ubrania. Pół litra potu tracimy podczas normalnego, biurowego trybu życia. W związku z tym gdy decydujemy się na uprawianie sportu w trakcie upałów, to wtedy możemy stracić nawet 7 litrów potu!

Co ciekawe, choć wydawałoby się, że to kobiety lepiej radzą sobie z wysokimi temperaturami (bo jednak w końcu to one są większymi entuzjastkami opalania się), to jednak badania National Institute for Occupational Safety and Health przedstawiają zgoła odmienne wnioski. Instytut porównał kobiety i mężczyzn o tej samej sprawności oraz wadze ciała i okazało się, że kobiety mają mniejszą tolerancję na wysokie temperatury od mężczyzn. Przyczyną jest właśnie zdolność do pocenia się. Przez to że mężczyźni łatwiej się pocą, łatwiej radzą sobie z upałami. Warto jednak odnotować, że różnice między płciami z pokolenia na pokolenie zaczynają się zmniejszać.

Wpływ upału na zdrowie - ludzka psychika

Upał wpływa również na naszą psychikę i to nie tylko dlatego, że po prostu czujemy się gorzej. Zbadali to naukowcy z University of Massachusetts Armrest i California Polytechnic State University w San Louis Obispo. Na podstawie ich badań stwierdzono, że upał nasila zachowania autoagresywne. Częstość aktów samobójczych podczas upałów jest porównywalna ze wskaźnikiem zdarzeń, które powodowane były recesją gospodarczą. Oprócz tego istnieją prace naukowe, które dowodzą, że wzrost temperatury o jedno odchylenie standardowe prowadzi do 4% wzrostu przemocy interpersonalnej i aż 14% w obrębie grupy. Gdy jest gorąco, mamy obniżoną zdolność do wykonywania prac umysłowych. Trudniej jest też nam się skoncentrować, a także jesteśmy bardziej rozdrażnieni. W innym eksperymencie badacze z Uniwersytetu Harvarda, porównali funkcje poznawcze dwóch grup studentów. Wyniki wskazały, że ci, którzy mieszkali w akademikach bez klimatyzacji, podczas upałów charakteryzowali się słabszym czasem reakcji, skupieniem i zapamiętywaniem.

Jak widać człowiek jest organizmem znakomicie adaptującym się do różnych warunków, jesteśmy w stanie zamieszkiwać większość globu, od skrajnie zimnych terenów Grenlandii, gdzie Eskimosi czują się jak ryby w wodzie, po gorące jak świeży naleśnik 40 stopni, bo tyle w Bamako czyli w stolicy Mali, oznacza takie tam malijskie lato. I to by było na tyle w temacie ciepła, ale jeżeli interesuje Cię jak zimno wpływa na organizm ludzki, to polecam artykuł poświęcony temu tematowi, do którego link znajduje się właśnie tutaj (click). A teraz „trzymaj się ciepło” (i uzupełniaj elektrolity).

Skoro jesteś na samym spodzie tekstu, to dla mnie jest to wspaniały znak, że zdołałem pobudzić Twoją ciekawość. Będzie dla mnie niezwykłą przyjemnością, jeśli zaserwujesz mi w ramach docenienia wirtualną kawę. Z góry dzięki!

Sprawdź źródła

Jaki jest Wpływ upału na zdrowie człowieka?

Upały w różnych miejscach świata

Ile ludzi umiera wskutek upałów?

Wpływ upału na zdrowie, a uzupełnianie elektrolitów

Po co się pocimy?

Wpływ upału na zdrowie - ludzka psychika

Podobne artykuły

Malaria – dlaczego mimo lekarstw wciąż zabija?

Dlaczego zimowy niedobór światła wysysa z nas energię?

Bóle fantomowe – przypadki medyczne nie do wyobrażenia