Dlaczego liście zmieniają kolor jesienią?

Jesień – dla jednych to melancholijny czas, dla innych sezon pełen magii i kolorów. Właśnie wtedy przyroda maluje krajobrazy na odcienie złota, czerwieni i pomarańczy. To moment, w którym liście drzew zmieniają barwy, zanim ostatecznie opadną. Ale co dokładnie powoduje, że liście zmieniają kolor jesienią?

Jak drzewa przygotowują się na zimę?

Mimo że badania nad tym zjawiskiem trwają od dawna, naukowcy wciąż starają się w pełni wyjaśnić procesy, jaki są poddane liście jesienią. Istnieje jednak kilka teorii, które przybliżają nam to fascynujące zjawisko. Zanim jednak przejdziemy do kolorów, warto zrozumieć, dlaczego drzewa w ogóle zrzucają liście.

Jesień to dla drzew okres intensywnych przygotowań. Gdy my sięgamy po ciepłe płaszcze i gromadzimy opał, drzewa przygotowują się na zimę w inny sposób – zrzucają liście. Robią to, aby zminimalizować straty energii i przejść w stan uśpienia, który pozwala im przetrwać chłodny sezon. Wraz z nadejściem jesieni, gdy dni stają się krótsze, a temperatury spadają, drzewa stopniowo ograniczają swoje procesy życiowe, a liście stają się zbędne.

Latem liście działają jak miniaturowe fabryki energii, wykorzystując chlorofil do fotosyntezy. Chlorofil, czyli zielony barwnik, pochłania energię słoneczną, która jest niezbędna do produkcji składników odżywczych dla drzewa. Jednak jesienią, gdy dni stają się krótsze, a temperatura spada, woda zaczyna zamarzać, a drzewo nie może dłużej efektywnie korzystać z liści. Dlatego zaczyna się proces ich zrzucania.

chlorofil pod mikroskopem
Gdyby przyjrzeć się liściom pod mikroskopem to wyglądałby tak. Tutaj widzimy jak wygląda chlorofil. Fot: Wilfredor, CC0, via Wikimedia Commons

Dlaczego liście zmieniają kolor jesienią?

Zanim liście opadną, przechodzą fascynującą transformację. Zmiana koloru liści jesienią to wynik stopniowego rozkładu chlorofilu, który przez całe lato nadaje liściom zielony kolor. Gdy chlorofil się rozkłada, inne barwniki, które wcześniej były ukryte, zaczynają dominować.

Żółte liście są wynikiem obecności ksantofili, pomarańczowe zawdzięczamy karotenom, a czerwone – antocyjanom. Każde drzewo ma różne ilości tych barwników, a ich kombinacje zależą od takich czynników jak światło, wilgotność i temperatura. Dlatego na jednym drzewie możemy zobaczyć liście w różnych odcieniach.

Niezwykłe kolory drzew jesienią

Niektóre drzewa, jak ambrowce czy jesiony, zaskakują nas mieszanką barw. Liście mogą być nawet dwubarwne, co tworzy niezwykłe kompozycje. Na przykład miłorząb dwuklapowy przybiera intensywnie złoty kolor, który w jesiennym słońcu wydaje się niemal magiczny.

Ciekawą teorią jest ta dotycząca czerwonych liści. Niektórzy naukowcy sugerują, że czerwona barwa to nie przypadek. Według tzw. teorii koewolucji, drzewa wysyłają w ten sposób sygnał do pasożytów, że są silne i zdrowe. Badania wskazują, że mszyce częściej atakują drzewa, których liście dłużej pozostają zielone, co może potwierdzać tę hipotezę.

miłorząb dwuklapowy
W jesiennej rewii kolorów to Miłorząb dwuklapowy (łac. ginkbo biloba) najskuteczniej przykuwa wzrok. Fot: Homoarborea, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Kolorowy spektakl natury

Chociaż nauka nie rozwiązała jeszcze wszystkich zagadek związanych ze zmianą kolorów liści, jedno jest pewne – jesień to niezwykły spektakl natury. Bez względu na to, dlaczego niektóre liście żółkną, a inne czerwienieją, możemy cieszyć się tym widowiskiem podczas jesiennych spacerów.

Dotarcie przez Ciebie na sam spód tekstu, to dobry znak dla mnie, że udało mi się zaciekawić Twoją uwagę. Jeśli masz chęć, to będzie dla mnie niezwykłą przyjemnością, jeśli zaserwujesz mi wirtualną kawę. Z góry dzięki!

Postaw mi kawę na buycoffee.to